Carballo 007: en zona de espías
Si, si, o que escoitades. Carballo foi zona de espías, e das importantes, ademais. E todo por culpa dun mineral que se daba en abundancia no Monte Neme, o wolframio.
![Bocamina da explotación de wolframio Bocamina da explotación de wolframio](media/../media/img/bocamina_450.jpg)
Bocamina da explotación de wolframio
O exército alemán precisaba do wolframio para reforzar o seu armamento e facíase con el en minas como a de Varilongo, en Santa Comba, ou o noso cume máis alto, o Monte Neme. Como España era en teoría neutral na II Guerra Mundial, o que fixeron foi controlar con capital xermano empresas de titularidade española. Tal chegou a ser a relevancia deste material para as filas nazis que, a principios dos corenta, Estados Unidos embargou a España sen petróleo. Foi a época dos coches de gasóxeno, curiosos vehículos que funcionan a base de leña ou carbón.
Todo isto aprendémolo, non nos libros, senón escoitando a historia que nos chegaba dende o monte que estabamos a pisar, de man de bos coñecedores da zona como o mestre Evaristo Domínguez Rial. Foi o último domingo do mes de novembro dun 2014 xa case agónico. Da man da asociación ambiental Senda Nova subimos ao cume do Monte Neme e puidemos coñecer os restos da antiga explotación de wolframio. Foi emocionante escoitar o que nos narrou unha das nosas compañeiras sendeiristas que traballara na mina de pequena. Un familiar seu morreu abatido pola garda civil cando ía á "roubeta".
Os espías ingleses que entón pululaban por aquí fomentaban a roubeta, é dicir, pagaban a quen se atreveía a roubar wolfram da mina, ás agochadas dos alemáns. Ao parecer, os ingleses non o querían para nada, así que moito dese mineral remataba nos fondos do mar. Pero volvamos á historia do home asasinado pola garda civil, porque non ten desperdicio. Detiveron aos dous homes que con el ían e fixéronlles asinar un papel en branco, no que logo se lles atribuiría a morte do compañeiro. Foron bater cos seus ósos no cárcere por un crime que non cometeran, mais aos quince días deixáronos libres.
Ir de "roubeta"
![Nestas casetas estaban as oficinas da mina Nestas casetas estaban as oficinas da mina](media/../media/img/casetas-wolframio.gif)
Nestas casetas estaban as oficinas da mina
Dinos emocionada a muller que nos conta esta historia ao pé da bocamina que se ve na foto que nin sequera lles deixaban coller o wolfram das escombreiras, aquel que se desbotaba tralo proceso de selección. Por aí pululan outras historias, non d@s que sufriron o wolframio, senón daquelas persoas que se fixeron ricas á súa conta, que mesmo, se di, chegaban a fumar en billetes de 1000 pesetas daqueles anos 40 cando se quedaban sen tabaco. Houbo quen, cun pedroulo que atopou de wolfram, tivo suficiente diñeiro para montar un negocio mecánico.
O caso é que a historia do wolfram tamén está asociada á da xente con poder na vila. O médico Pedro Abelenda foi quen descubriu a existencia de wolframio na mina, e fíxose rico á súa conta. A mina tamén chegaría estar en mans de Jacinto Leira Amigo, popularmente coñecido como "Chinto", durante anos alcalde de Carballo. Construíu un fermoso chalé fronte ao xardín municipal e preto da Igrexa parroquial que logo, no fervor urbanístico que tantos estragos causou na vila, sería destruído.
E vos, coñecedes algún conto de "roubetas", "wolframio" e "espías"? Se é así, contádenola, para que poidamos facer a nosa peculiar historia far west.